Ερευνητές από κορυφαία πανεπιστήμια, όπως το Cambridge και το York, σε συνεργασία με το SETI Post Detection Hub του Πανεπιστημίου St Andrews, δημοσίευσαν μια μελέτη που εξετάζει πώς πρέπει να αντιδράσει η ανθρωπότητα σε περίπτωση που εντοπιστεί σήμα που προέρχεται από τεχνολογία μη ανθρώπινης προέλευσης.

Όπως υπογραμμίζουν οι επιστήμονες, μια τέτοια ανακάλυψη δεν θα είναι μια απλή είδηση. Θα προκαλέσει παγκόσμιο κύμα αβεβαιότητας, παραπληροφόρησης και ιδεολογικών συγκρούσεων. Σε αντίθεση με την εύρεση μικροβιακής ζωής, ο εντοπισμός εξωγήινης νοημοσύνης θα μας αναγκάσει να επαναπροσδιορίσουμε τη θέση μας στο σύμπαν.

Όμως ενώ εστιάζουμε στον ουρανό, μια ομάδα επιστημόνων προτείνει να στραφούμε και προς τα… μέσα: στην κοινωνία μας, στην ψυχολογία μας και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την “πρώτη επαφή”. Η αναζήτηση εξωγήινης ζωής δεν αφορά μόνο ραδιοτηλεσκόπια και διαστημικά παρατηρητήρια.

Οι τρέχουσες οδηγίες για τέτοια σενάρια βασίζονται σε κατευθυντήριες γραμμές που δημιουργήθηκαν τη δεκαετία του 1980 — πολύ πριν το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι η διάδοση μιας τέτοιας είδησης στη σημερινή εποχή των fake news μπορεί να οδηγήσει σε χάος. Μια παγκόσμια «έκρηξη πληροφορίας» θα χρειαστεί συντονισμένη και έγκαιρη διαχείριση.

Η ομάδα των επιστημόνων καλεί τη NASA και τους διεθνείς οργανισμούς να επενδύσουν από τώρα σε στοχευμένες στρατηγικές επικοινωνίας με το κοινό, σε ερευνητικά προγράμματα που εξετάζουν την ψυχολογία της πρώτης επαφής, αλλά και σε μηχανισμούς διεθνούς συνεργασίας για τη συντονισμένη διαχείριση μιας τέτοιας ανακάλυψης. Παράλληλα, προτείνεται η ανάλυση του τρόπου με τον οποίο διαφορετικές κουλτούρες και θρησκείες ενδέχεται να ερμηνεύσουν την είδηση, καθώς και η μελέτη μορφών μη ανθρώπινης επικοινωνίας – όπως τα τραγούδια των φαλαινών ή τα πρότυπα πλοήγησης των πουλιών

Το ζητούμενο είναι να αποφευχθεί το χάος και να ενισχυθεί η ενότητα, η περιέργεια και ο ορθολογισμός.

Ένα από τα πιο καινοτόμα σημεία της μελέτης αφορά τη θεωρία των «Άλλων Νόων» – την αναγνώριση νοημοσύνης που δεν σκέφτεται όπως ο άνθρωπος. Οι εξωγήινοι ίσως χρησιμοποιούν μεθόδους επικοινωνίας πέρα από κάθε φαντασία μας: κβαντική εμπλοκή, μη γραμμικά πρότυπα ή αισθήσεις που δεν έχουμε καν αντιληφθεί. Αυτό σημαίνει πως τα σημερινά εργαλεία εντοπισμού μπορεί να είναι εντελώς ανεπαρκή.

Παραδόξως, το μεγαλύτερο μέρος της προετοιμασίας δεν αφορά τους ίδιους τους εξωγήινους, αλλά… εμάς. Η μελέτη τονίζει ότι η ψυχολογική και κοινωνική διαχείριση της είδησης θα είναι καθοριστική. Πώς θα αντιδράσουν διαφορετικοί λαοί; Θα επικρατήσει ενθουσιασμός ή φόβος; Θα ενωθούμε ή θα διχαστούμε;

Για τον λόγο αυτό, οι επιστήμονες ζητούν να χρηματοδοτηθούν έρευνες στις κοινωνικές, πολιτισμικές και πολιτικές επιπτώσεις της επαφής, ενώ προτείνουν και την ανάλυση έργων επιστημονικής φαντασίας ώστε να αποκαλυφθούν κοινές ανησυχίες και προσδοκίες του κοινού σε διάφορες κουλτούρες.

Ίσως η πιο πρακτική πρόταση της μελέτης είναι η ίδρυση ενός παγκόσμιου συντονιστικού φορέα για την εποχή μετά την ανίχνευση. Χωρίς έναν τέτοιο οργανισμό, η ανθρωπότητα ρισκάρει να βρεθεί ανοργάνωτη μπροστά στη μεγαλύτερη ανακάλυψη της ιστορίας – όπως θα ήταν μια αποστολή στη Σελήνη χωρίς σχέδιο επιστροφής. Όπως η NASA σχεδίασε με λεπτομέρεια τα πρωτόκολλα καραντίνας στην εποχή του Apollo, έτσι και τώρα απαιτείται ολοκληρωμένος σχεδιασμός για το «μετά».

Οι ερευνητές δεν ισχυρίζονται ότι η ανακάλυψη εξωγήινης τεχνολογίας είναι βέβαιη ή άμεση. Ωστόσο, με την πρόοδο εργαλείων όπως το James Webb Space Telescope και το επερχόμενο Vera C. Rubin Observatory, είναι απολύτως πιθανό ένα σήμα να εμφανιστεί στο προσεχές μέλλον – και μάλιστα σε οποιοδήποτε πεδίο της αστρονομίας.

Το ερώτημα δεν είναι πια “αν” θα βρούμε εξωγήινους, αλλά αν θα είμαστε έτοιμοι όταν συμβεί.