Διπλάσιος κίνδυνος ψυχικών προβλημάτων για τα φτωχά αριστούχα παιδιά

9 Σεπτεμβρίου 2025 15:08

Μια νέα έρευνα από τον καθηγητή John Jerrim του University College London (UCL) δείχνει ότι τα παιδιά με υψηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις που προέρχονται από φτωχότερα κοινωνικά στρώματα έχουν διπλάσιες πιθανότητες να χρειαστούν νοσηλεία για ψυχικά προβλήματα σε σύγκριση με συνομηλίκους τους από πιο ευκατάστατες οικογένειες.

Η μελέτη, η οποία βασίστηκε σε δεδομένα από πάνω από 42.000 μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Αγγλία, δείχνει επίσης ότι τα παιδιά αυτά είναι πιο επιρρεπή σε κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών, αυτοτραυματισμούς και ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Η πιθανότητα για εγκυμοσύνη σε κορίτσια με υψηλές επιδόσεις από φτωχότερες οικογένειες είναι δέκα φορές μεγαλύτερη σε σύγκριση με τα παιδιά από πλούσιες οικογένειες.

Σύμφωνα με τα ευρήματα, τα παιδιά υψηλών επιδόσεων από φτωχότερες οικογένειες νοσηλεύονται για ψυχικά και συμπεριφορικά προβλήματα με ρυθμό περίπου 80 ανά 1.000 μαθητές μεταξύ 11 και 20 ετών. Αντίθετα, τα παιδιά με αντίστοιχες ικανότητες αλλά από πιο ευκατάστατα περιβάλλοντα νοσηλεύονται με ρυθμό περίπου 40 ανά 1.000 μαθητές. Η έρευνα δείχνει ότι οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες επηρεάζουν καθοριστικά την υγεία και τη συμπεριφορά των παιδιών, ακόμη και όταν η ακαδημαϊκή τους επίδοση είναι εξίσου υψηλή.

Η μελέτη χρησιμοποίησε τα αποτελέσματα των εξετάσεων SAT για να προσδιορίσει ποιοι μαθητές ανήκουν στο πάνω 25% των επιδόσεων και θεωρήθηκαν «υψηλής επίδοσης». Το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο των παιδιών εκτιμήθηκε βάσει της επιλεξιμότητάς τους για δωρεάν σχολικά γεύματα και της περιοχής διαμονής τους.

Αυτή η προσέγγιση επέτρεψε στους ερευνητές να συγκρίνουν παιδιά με παρόμοιες ικανότητες αλλά διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά υπόβαθρα, αναδεικνύοντας τις επιπτώσεις του περιβάλλοντος στη ζωή τους.

Τα αποτελέσματα είναι ανησυχητικά:

• Το 8,6% των υψηλών επιδόσεων παιδιών από φτωχότερα στρώματα νοσηλεύτηκε για οποιαδήποτε από τις εξεταζόμενες καταστάσεις, σε σύγκριση με 4,2% των αντίστοιχων παιδιών από πλούσιες οικογένειες.
• Η νοσηλεία για κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών εμφανίζει επίσης διπλάσια ποσοστά, με 3,1% έναντι 1,3% αντίστοιχα.
• Οι αυτοτραυματισμοί εμφανίζουν ακόμη μεγαλύτερη διαφορά, ενώ η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη σε κορίτσια υψηλών επιδόσεων από φτωχότερες οικογένειες είναι δέκα φορές πιο πιθανή από ό,τι σε κορίτσια από πλούσιες οικογένειες (3,5% έναντι 0,3%).

Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσαν οι διατροφικές διαταραχές, όπου οι διαφορές ανάμεσα σε μαθητές διαφορετικού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου ήταν αμελητέες. Σημαντικό είναι επίσης ότι η νοσηλεία παιδιών από φτωχότερα στρώματα αυξάνεται αισθητά μεταξύ 11 και 14 ετών, επιβεβαιώνοντας προηγούμενες έρευνες που δείχνουν ότι τα παιδιά αυτά αρχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες κατά την είσοδό τους στη μέση εκπαίδευση.

Ο καθηγητής Jerrim τονίζει ότι τα παιδιά αυτά αποτελούν ομάδα με μεγάλο δυναμικό που μπορεί να αξιοποιηθεί σχετικά εύκολα, καθώς έχουν ήδη καταφέρει να ξεπεράσουν δυσκολίες και φτώχεια για να επιτύχουν υψηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις. Ωστόσο, χωρίς κατάλληλη υποστήριξη, οι δυνατότητές τους συχνά παραμένουν ανεκμετάλλευτες.