Eastern State Penitentiary: Η φυλακή που στοιχειώνει ακόμη την Αμερική

12 Σεπτεμβρίου 2025 12:15

Το Eastern State Penitentiary (ESP) στην Φιλαδέλφεια, Πενσυλβάνια, άνοιξε το 1829 και σύντομα απέκτησε φήμη ως ένα από τα πιο τρομακτικά σωφρονιστήρια της Αμερικής.

Σχεδιασμένο από τον Βρετανό αρχιτέκτονα John Haviland, το ESP ήταν το πρώτο σωφρονιστήριο που βασιζόταν στο σύστημα της απομόνωσης, με στόχο τη μεταρρύθμιση των κρατουμένων μέσω πνευματικής μετάνοιας και ψυχικής περισυλλογής — αλλά το σκοτάδι που έκρυβε συχνά είχε πολύ πιο δυσοίωνες συνέπειες.

Η κατασκευή του κόστισε τότε 780.000 δολάρια, σχεδόν 14 εκατομμύρια δολάρια σήμερα, καθιστώντας το το πιο ακριβό δημόσιο κτίριο της χώρας, ένα οικοδόμημα που σύντομα θα γινόταν σύμβολο τρόμου.

Το σωφρονιστήριο σχεδιάστηκε με ακτινωτή διάταξη: επτά μπλοκ κελιών εκτείνονται από έναν κεντρικό πυρήνα, επιτρέποντας στους φύλακες να παρακολουθούν εκατοντάδες ψυχές που αιωρούνταν στη σιωπή. Κάθε κελί, μόλις 8×12 πόδια, ήταν πλήρως εξοπλισμένο για την εποχή — αλλά η πολυτέλεια αυτή έμοιαζε ψεύτικη μπροστά στην απέραντη απομόνωση των κρατουμένων, που περνούσαν 23 ώρες ημερησίως σε απόλυτο σκοτάδι, με ένα μικρό παράθυρο κοντά στην οροφή, γνωστό ως «Παράθυρο του Θεού», από το οποίο η φως ήταν σχεδόν άπιαστο.

Τα γεύματα περνούσαν μέσα από μια σχισμή στην πόρτα και οι κρατούμενοι φορούσαν κουκούλες εκτός κελιών για να μην αντικρύσουν ούτε το βλέμμα ενός άλλου ανθρώπου.

Το σύστημα της Πενσυλβάνιας, εμπνευσμένο από τους Κουάκερους, υποσχόταν εσωτερική μεταμόρφωση, αλλά συχνά δημιουργούσε ψυχολογικά ερείπια. Κρατούμενοι τρελάθηκαν, αυτοτραυματίστηκαν ή έπεσαν θύματα φρικτών ψευδαισθήσεων.

Οι αυτοκτονίες ήταν πενταπλάσιες από άλλες φυλακές, και πολλοί που μπήκαν μέσα δεν βγήκαν ποτέ πραγματικά ίδιοι. Ο Charles Dickens και ο Alexis de Tocqueville περιέγραψαν την ατμόσφαιρα του ESP ως «σκοτεινή, σχεδόν υπερφυσική.

Το ESP φιλοξένησε μερικούς από τους πιο διαβόητους εγκληματίες της Αμερικής. Ο Al Capone, οκτώ μήνες το 1929, είχε κελί πολυτελές για τα δεδομένα μιας φυλακής — χαλιά, έπιπλα και ραδιόφωνο — αλλά η μοναξιά και οι σκιές γύρω του δημιουργούσαν μια αίσθηση απόλυτου τρόμου.

Ο Willis Sutton, γνωστός ληστής τραπεζών, άφησε πίσω του το στίγμα του στους σκοτεινούς διαδρόμους, και πολλοί κρατούμενοι ισχυρίζονταν ότι άκουγαν φωνές και βήματα όταν περνούσαν από τα ίδια μονοπάτια.

Παρά τις φιλοδοξίες του συστήματος, η υπερπληθυσμιακή κατάσταση και η φθορά των εγκαταστάσεων οδήγησαν στην παρακμή. Μέχρι το 1945, το ESP κατατάχθηκε ως η δεύτερη χειρότερη φυλακή των ΗΠΑ όσον αφορά την καθαριότητα, με μέρη ακατάλληλα για ανθρώπινη διαβίωση — σκηνικά που θύμιζαν περισσότερο σκοτεινά τούνελ τρόμου παρά σωφρονιστήριο.

Το σωφρονιστήριο έκλεισε το 1971, αφήνοντας πίσω του μια σκοτεινή κληρονομιά, γεμάτη θρύλους, μυστήρια και ψυχές που φάνταζαν να περιπλανώνται στους διαδρόμους για πάντα. Το 1994 άνοιξε ως μουσείο, με τους επισκέπτες να περιδιαβαίνουν ανάμεσα σε παγωμένα κελιά και αχνά φώτα, ακούγοντας ψιθύρους από το παρελθόν.

Οι φήμες για φαντάσματα και υπερφυσικά φαινόμενα έχουν κάνει το ESP ένα από τα πιο στοιχειωμένα μέρη της Αμερικής.

Κάθε φθινόπωρο (όπως και φέτος), από την Παρασκευή 19 Σεπτεμβρίου έως το Σάββατο 8 Νοεμβρίου, οι διάδρομοι του Eastern State Penitentiary ζωντανεύουν με το Halloween Nights 2025, μεταμορφώνοντας την ιστορία σε έναν ζωντανό εφιάλτη. Ακόμα κι από την Ελλάδα, οι ψίθυροι και οι κραυγές αυτής της σκοτεινής φυλακής φτάνουν ως εμάς, σαν να καλούν τους θαρραλέους να διαβούν τους διαδρόμους όπου οι ψυχές των κρατουμένων θα περιπλανιούνται για πάντα.