Μια ανατριχιαστική ματιά στο παρελθόν έφερε στο φως νέα αρχαιολογική έρευνα στο σπήλαιο El Mirador στη βόρεια Ισπανία, αποκαλύπτοντας σημάδια κανιβαλισμού πολέμου από τη Νεολιθική περίοδο. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 7 Αυγούστου στο περιοδικό Scientific Reports, τα ανθρώπινα λείψανα που βρέθηκαν φέρουν ενδείξεις τελετουργικού μεταθανάτιου κανιβαλισμού, όχι λόγω πείνας, αλλά ως μέσο κοινωνικού ελέγχου και επιβολής.

Από την ανάλυση 650 θραυσμάτων ανθρώπινων οστών, οι ερευνητές του Ινστιτούτου Ανθρώπινης Παλαιοοικολογίας και Κοινωνικής Εξέλιξης (IPHES) εντόπισαν:

• 222 οστά με σημάδια καύσης (ένδειξη αποτέφρωσης)
• 69 οστά με εμφανή σημάδια τεμαχισμού
• 132 οστά με χαρακιές, κοψίματα και αποξεστικά σημάδια, πιθανώς από αφαίρεση δέρματος ή σάρκας
• Πιθανές ανθρώπινες δαγκωματιές σε μερικά οστά

Τα θύματα φαίνεται να ήταν τοπικοί κάτοικοι — παιδιά, έφηβοι και ενήλικες — και τα σημάδια στα οστά υποδηλώνουν ότι ο κανιβαλισμός έλαβε χώρα μετά τον θάνατο, χωρίς ενδείξεις προθανάτιων τραυμάτων ή μάχης.

Η ερευνητική ομάδα απορρίπτει το ενδεχόμενο κανιβαλισμού επιβίωσης ή ταφικού τελετουργικού. Αντίθετα, ερμηνεύουν την πράξη ως μια βίαιη επίθεση από αντίπαλη κοινότητα, ίσως με στόχο την εξόντωση και ταπείνωση των ηττημένων.

«Πρόκειται για μια πράξη που πιθανότατα είχε σκοπό να ενισχύσει την κυριαρχία ενός πληθυσμού έναντι ενός άλλου», εξηγεί ο αρχαιολόγος Φρανσέσκ Μαργινέντας, συν-συγγραφέας της μελέτης.

Το σπήλαιο El Mirador είχε αρχικά χρησιμοποιηθεί ως σταύλος για ζώα, όμως με τον καιρό μετατράπηκε σε συλλογικό χώρο ταφής. Παρόμοιο περιστατικό κανιβαλισμού στην Εποχή του Χαλκού (περίπου 1.500 χρόνια αργότερα) έχει επίσης καταγραφεί στο ίδιο σπήλαιο, περιλαμβάνοντας την κατασκευή κρανίων-δοχείων, που ενδέχεται να χρησιμοποιήθηκαν σε τελετουργίες κατανάλωσης ανθρώπινων λειψάνων.

Η νέα μελέτη δείχνει πως ο κανιβαλισμός ήταν πιθανόν πιο διαδεδομένος στο παρελθόν απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Και παρότι παραμένει ένα από τα πιο δύσκολα φαινόμενα για αρχαιολογική ερμηνεία, τέτοιες αποκαλύψεις μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις σκοτεινές πτυχές των πρώιμων ανθρώπινων κοινωνιών.