Ένα μοναδικό φυσικό φαινόμενο εκτυλίχθηκε στα βάθη της Κασπίας Θάλασσας, όταν ένα προσωρινό νησί – ένα «νησί-φάντασμα» – εμφανίστηκε και εξαφανίστηκε μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο, ύστερα από την έκρηξη ενός υποθαλάσσιου λασποηφαιστείου.

Η έκρηξη σημειώθηκε στα τέλη Ιανουαρίου 2023 στην υποθαλάσσια περιοχή Κουμάνι Μπανκ (Kumani Bank) , περίπου 24 χιλιόμετρα από τις ακτές του Αζερμπαϊτζάν. Το ηφαιστειακό υλικό – κυρίως λάσπη και νερό – δημιούργησε ένα προσωρινό νησί διαμέτρου περίπου 400 μέτρων μέχρι τις 4 Φεβρουαρίου. Ωστόσο, η διάρκεια ζωής του νησιού ήταν περιορισμένη.

Σύμφωνα με το Earth Observatory της NASA, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2024, το νησί είχε σχεδόν εξαφανιστεί, «υποχωρώντας σαν φάντασμα». Σήμερα, έχει πλέον διαλυθεί πλήρως μέσα στα νερά της Κασπίας.

Το Κουμάνι Μπανκ είναι ένα από τα πολυάριθμα λασποηφαίστεια του Αζερμπαϊτζάν – μιας χώρας με πάνω από 300 τέτοια γεωλογικά φαινόμενα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης ανάμεσα στις τεκτονικές πλάκες της Αραβίας και της Ευρασίας. Αν και τα λασποηφαίστεια δεν παράγουν λάβα, συχνά εκρήγνυνται με εντυπωσιακά φαινόμενα φωτιάς, εξαιτίας του φυσικού αερίου που περιέχεται στο υπέδαφος.

Το Κουμάνι Μπανκ έχει εκραγεί τουλάχιστον οκτώ φορές από το 1861, και κάθε έκρηξη είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση κάποιας μορφής προσωρινού νησιού. Η πιο ισχυρή έκρηξη συνέβη το 1950, δημιουργώντας νησί 700 μέτρων πλάτους και 6 μέτρων ύψους.

Ανάλογα φαινόμενα έχουν καταγραφεί και σε άλλα σημεία του πλανήτη. Το 2015, ένα νησί δημιουργήθηκε στον νότιο Ειρηνικό Ωκεανό, στη Χούνγκα Τόνγκα-Χούνγκα Χα’απάι (Hunga Tonga–Hunga Haʻapai)της Τόνγκα, μόνο για να αφανιστεί από μια τεράστια έκρηξη το 2022.

Επίσης, τον Οκτώβριο του 2023, η ηφαιστειακή δραστηριότητα κοντά στο νησί Ίβο Τζίμα(Iwo Jima) της Ιαπωνίας γέννησε τη Νιιτζίμα (Niijima) («Νέο Νησί»), που όμως ξεκίνησε να υποχωρεί λίγους μήνες αργότερα, παρά τη συνεχιζόμενη ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Τα «νησιά-φαντάσματα» προσφέρουν μια σπάνια ματιά στην αδιάκοπη δράση του πλανήτη μας, υπενθυμίζοντάς μας τη δύναμη αλλά και την ευθραυστότητα των γεωλογικών φαινομένων. Παρότι προσωρινά, αυτά τα φυσικά θαύματα μαγνητίζουν την προσοχή επιστημόνων και παρατηρητών από όλο τον κόσμο.