Νέα γενετικά εργαλεία φωτίζουν τα αίτια θανάτου του στρατού του Ναπολέοντα

4 Αυγούστου 2025 17:07

Τουλάχιστον 300.000 άνδρες πέθαναν κατά την οπισθοχώρηση του Ναπολέοντα από τη Ρωσία – τώρα οι τελευταίες γενετικές τεχνικές έχουν ταυτοποιήσει δύο παθογόνους μικροοργανισμούς που μπορεί να συνέβαλαν σε αυτούς τους θανάτους.

Το καλοκαίρι του 1812, ο Ναπολέων συγκέντρωσε έως και 600.000 στρατιώτες για την εισβολή στη Ρωσία. Ωστόσο, οι ρωσικές δυνάμεις είχαν εγκαταλείψει τη Μόσχα, αφήνοντας την πόλη άδεια από προμήθειες, αναγκάζοντας τον στρατό του Ναπολέοντα να υποχωρήσει προς τα σύνορα με την Πολωνία για τον χειμώνα. Μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 1812, τουλάχιστον 300.000 Γάλλοι στρατιώτες πέθαναν από πείνα, κρύο και ασθένειες.

Ιστορικές μαρτυρίες των επιζώντων ανέφεραν ότι ο τύφος και ο πυρετός των χαρακωμάτων ήταν οι κύριες αιτίες θανάτου και ασθενειών μεταξύ των στρατιωτών. Αυτό είχε υποστηριχθεί και από γενετικές αναλύσεις που έγιναν πριν από περίπου είκοσι χρόνια.

Ωστόσο, η νέα μελέτη της ομάδας του Νικόλα Ρασκόβαν από το Ινστιτούτο Παστέρ στο Παρίσι, βασισμένη στην ανάλυση DNA από τα δόντια 13 στρατιωτών που είχαν ταφεί στο Βίλνιους της Λιθουανίας, δεν εντόπισε ίχνη ούτε τύφου ούτε πυρετού χαρακωμάτων. Αντίθετα, επιβεβαίωσε την παρουσία δύο άλλων παθογόνων: του Salmonella enterica, που προκαλεί τον παρυτιφοειδή πυρετό, και του Borrelia recurrentis, που μεταδίδεται από ψύλλους και προκαλεί υποτροπιάζοντα πυρετό.

Η προηγούμενη τεχνική ανάλυσης DNA εστίαζε σε συγκεκριμένες υποψιασμένες ασθένειες, ενώ η νέα μέθοδος μεταγονιδιωματικής ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκε, ανιχνεύει το γενετικό υλικό οποιουδήποτε παθογόνου στο δείγμα, κάνοντας την ανάλυση πολύ πιο ολοκληρωμένη.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ο θάνατος των στρατιωτών οφείλεται σε συνδυασμό κόπωσης, ψύχους και διάφορων ασθενειών, κυρίως παρυτιφοειδούς πυρετού και υποτροπιάζοντα πυρετού από ψύλλους. Ο τελευταίος, αν και δεν είναι πάντοτε θανατηφόρος, θα μπορούσε να επιβαρύνει σημαντικά την κατάσταση ενός ήδη εξασθενημένου οργανισμού.

Η Σάλι Γουάσεφ από το Queensland University of Technology της Αυστραλίας αναφέρει πως τα συμπτώματα που έχουν καταγραφεί στα ιστορικά αρχεία θα μπορούσαν να οφείλονται σε διάφορες λοιμώξεις, και πως τα ευρήματα, λόγω των μικρών ποσοτήτων μικροβιακού DNA, είναι περισσότερο ενδεικτικά παρά οριστικά. Υπογραμμίζει πως είναι απαραίτητη η ανάλυση περισσότερων στρατιωτών που πέθαναν κατά την οπισθοχώρηση για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματα.