Το προσδόκιμο ζωής του ανθρώπου έχει αυξηθεί εντυπωσιακά τα τελευταία 200 χρόνια, κυρίως χάρη στις προόδους της ιατρικής, της υγιεινής και των συνθηκών διαβίωσης. Ωστόσο, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι αυτή η ανοδική πορεία έχει επιβραδυνθεί, εγείροντας ερωτήματα για το αν η ανθρωπότητα μπορεί να φτάσει έναν μέσο όρο ζωής 100 ετών ή αν οι βιολογικοί περιορισμοί μας θα σταθούν εμπόδιο.

Σε αυτό το άρθρο, ειδικοί από τους τομείς της επιδημιολογίας, της γενετικής και της τεχνητής νοημοσύνης εξετάζουν τις πιθανότητες, τις προκλήσεις και τις καινοτομίες που θα μπορούσαν να διαμορφώσουν το μέλλον της ανθρώπινης μακροζωίας.

Κατά τον 20ό αιώνα, το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε ραγδαία καθώς τα μέτρα δημόσιας υγείας έσωσαν εκατομμύρια ζωές, κυρίως παιδιών, από μολυσματικές ασθένειες. Ωστόσο, τα πρόσφατα δεδομένα είναι λιγότερο αισιόδοξα. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Aging υποδεικνύει ότι ο ρυθμός αύξησης του προσδόκιμου ζωής στις ανεπτυγμένες χώρες, όπως οι Η.Π.Α., έχει επιβραδυνθεί σημαντικά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Σύμφωνα με τον Dr. S. Jay Olshansky, επιδημιολόγο και ερευνητή μακροζωίας, αυτή η επιβράδυνση δεν είναι απροσδόκητη. «Το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε ραγδαία τον 20ό αιώνα επειδή προστέθηκαν δεκαετίες ζωής σε παιδιά που σώθηκαν από πρώιμους θανάτους», εξηγεί. «Αλλά αυτή η πηγή βελτίωσης μπορεί να συμβεί μόνο μία φορά».

Το κύριο εμπόδιο για περαιτέρω σημαντικές αυξήσεις είναι η βιολογική γήρανση. Σε αντίθεση με τις μολυσματικές ασθένειες, η γήρανση είναι μια σύνθετη διαδικασία που επηρεάζει πολλαπλά συστήματα του σώματος και προς το παρόν αντιστέκεται στις πιο προηγμένες ιατρικές παρεμβάσεις.

Ένας κοινός μύθος είναι ότι η εξάλειψη ασθενειών όπως ο καρκίνος ή οι καρδιοπάθειες θα οδηγήσει σε θεαματική αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Ωστόσο, όπως έδειξε η έρευνα του Olshansky, αυτό δεν ισχύει. «Η ανθρώπινη μακροζωία καθορίζεται από ανταγωνιστικούς κινδύνους», εξηγεί. «Εξαλείφεις μία ασθένεια και εμφανίζεται μια άλλη».

Για να φτάσουμε ένα προσδόκιμο ζωής 100 ετών, τα ποσοστά θνησιμότητας σε όλες τις ηλικίες και από όλες τις αιτίες θα πρέπει να μειωθούν κατά περισσότερο από 80%—ένα εξαιρετικά δύσκολο επίτευγμα με βάση τις τρέχουσες επιστημονικές και ιατρικές δυνατότητες.

Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι δυσκολεύονται να φτάσουν τα 90, υπάρχουν σπάνια άτομα που ζουν πολύ πέρα από αυτή την ηλικία, με σχετική υγεία. Ο γενετιστής Dr. Nir Barzilai έχει μελετήσει εκατοντάδες αιωνόβιους ανθρώπους και έχει ανακαλύψει ότι η εξαιρετική τους μακροζωία συνδέεται με μοναδικές γενετικές μεταλλάξεις που επιβραδύνουν τη γήρανση και προστατεύουν από ασθένειες.

Δείτε ακόμη: FrontierMath: Ο μαθηματικός δοκιμαστής που αποκαλύπτει τα όρια της τεχνητής νοημοσύνης

Η έρευνά του αποκαλύπτει ότι αυτοί οι άνθρωποι όχι μόνο ζουν περισσότερο, αλλά βιώνουν και μια «συμπίεση της νοσηρότητας»—η περίοδος ασθένειας πριν από τον θάνατο είναι σημαντικά μικρότερη σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. «Περίπου το 30% από αυτούς πεθαίνει χωρίς να έχει πάρει ποτέ φάρμακα ή να έχει νοσήσει σοβαρά», σημειώνει ο Barzilai.

Πιστεύει ότι η κατανόηση και η αξιοποίηση αυτών των γενετικών παραγόντων θα μπορούσε να οδηγήσει σε θεραπείες που παρατείνουν τη διάρκεια της υγιούς ζωής για τον ευρύτερο πληθυσμό.

Για τον βιολόγο και επιχειρηματία AI, Preston Estep, το κλειδί για την υπέρβαση των ορίων της ανθρώπινης μακροζωίας δεν βρίσκεται στην παραδοσιακή επιστήμη αλλά στην τεχνητή νοημοσύνη (AI). «Το μέλλον της ανθρώπινης μακροζωίας εξαρτάται εξ ολοκλήρου από το μέλλον της AI», δηλώνει.

Η AI ήδη επαναστατικοποιεί τομείς όπως η ανακάλυψη φαρμάκων και η γενετική μηχανική, αναλύοντας τεράστια σύνολα δεδομένων ταχύτερα και ακριβέστερα από τους ανθρώπους. Ο Estep οραματίζεται ένα μέλλον όπου η υπερανθρώπινη AI θα μπορούσε να λύσει τους πολύπλοκους βιολογικούς γρίφους της γήρανσης και να αναπτύξει τεχνολογίες που θα παρατείνουν σημαντικά τη ζωή.

Παράλληλα, εγείρει ερωτήματα για τη φύση αυτής της μακροζωίας. Θα παραμείνει η ανθρωπότητα βιολογική ή θα συγχωνευθεί με την AI για να πετύχει την ψηφιακή αθανασία; «Η ταχύτερη πορεία προς την ακραία μακροζωία μπορεί να είναι η μεταφορά της ανθρώπινης συνείδησης σε μη βιολογικά υποστρώματα», υποστηρίζει.

Η ριζική παράταση της ζωής—η υπέρβαση των 150 ετών ή ακόμα και η αθανασία—είναι μια έννοια που συνήθως συνδέεται με την επιστημονική φαντασία. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι, αν και δεν υπάρχει απόλυτο βιολογικό όριο, η επίτευξή της απαιτεί ένα επίπεδο επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου που παραμένει άπιαστο.

Για την ώρα, η έμφαση πρέπει να δοθεί στην παράταση της υγιούς ζωής, διασφαλίζοντας ότι οι άνθρωποι μπορούν να ζουν περισσότερα χρόνια χωρίς τα βάρη των χρόνιων ασθενειών.

Παρά τις υποσχόμενες εξελίξεις στη γενετική, τη γεροντολογία και την AI, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια. Η ανισότητα στην πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη θα μπορούσε να σημαίνει ότι μόνο οι προνομιούχοι θα επωφεληθούν από τις νέες θεραπείες μακροζωίας. Επιπλέον, παράγοντες όπως η κλιματική αλλαγή απειλούν να υπονομεύσουν τα πρόσφατα επιτεύγματα στο προσδόκιμο ζωής.

Η επίτευξη ενός μέσου προσδόκιμου ζωής 100 ετών δεν θα συμβεί αυτόν τον αιώνα και ίσως ούτε τον επόμενο. Ωστόσο, η επιδίωξη αυτού του στόχου οδηγεί ήδη σε επιστημονικές καινοτομίες που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής για εκατομμύρια ανθρώπους.

Από τη μελέτη της γενετικής των αιωνόβιων έως την αξιοποίηση της ισχύος της AI, η ανθρωπότητα κάνει τολμηρά βήματα προς την παράταση όχι μόνο της διάρκειας της ζωής αλλά και της ποιότητάς της. Το ερώτημα δεν είναι αν θα ζήσουμε κατά μέσο όρο 100 χρόνια, αλλά πότε—και πώς.