Σε μία σπάνια επίδειξη ενότητας, επιστήμονες από τους τεχνολογικούς κολοσσούς OpenAI, Google DeepMind, Meta και Anthropic ενώνουν τις φωνές τους για να προειδοποιήσουν: ενδέχεται να χάσουμε το ισχυρότερο εργαλείο που διαθέτουμε για να κατανοούμε πώς «σκέφτεται» η τεχνητή νοημοσύνη.

Περισσότεροι από 40 ερευνητές από ανταγωνιστικά ερευνητικά εργαστήρια υπέγραψαν κοινή μελέτη, στην οποία τονίζουν ότι η ικανότητα των προηγμένων μοντέλων AI να αποκαλύπτουν τα βήματα της σκέψης τους με ανθρώπινη γλώσσα — γνωστή ως αλυσίδα σκέψης (chain of thought) — απειλείται.

Τα σύγχρονα γλωσσικά μοντέλα έχουν αρχίσει να “σκέφτονται δυνατά“, επιτρέποντας στους ερευνητές να παρακολουθούν και να ερμηνεύουν τη λογική πίσω από τις αποφάσεις τους. Αυτή η δυνατότητα είναι κρίσιμη για την ασφάλεια, αφού επιτρέπει τον εντοπισμό προβληματικών ή μη ευθυγραμμισμένων συμπεριφορών προτού προκαλέσουν πραγματικό αντίκτυπο.

Με την αυξανόμενη ισχύ των νέων μοντέλων και τις εξελίξεις στις τεχνικές εκπαίδευσης — οι οποίες εστιάζουν περισσότερο στο τελικό αποτέλεσμα παρά στη διαφάνεια της διαδικασίας — υπάρχει ορατός κίνδυνος τα μοντέλα να πάψουν να χρησιμοποιούν κατανοητή γλώσσα. Ήδη παρατηρούνται φαινόμενα όπου η AI εγκαταλείπει τα αγγλικά και καταφεύγει σε εσωτερικές, ακατανόητες συντομεύσεις ή καθαρά μαθηματικούς συλλογισμούς.

Σε ένα τέτοιο μέλλον, δεν θα υπάρχει τίποτα για τους ανθρώπους να παρατηρήσουν ή να αναλύσουν — γεγονός που οδηγεί σε πλήρη αδιαφάνεια της λήψης αποφάσεων από την AI.

Η πρόταση των ερευνητών: διαφάνεια με κανόνες

Οι συγγραφείς της μελέτης δεν ζητούν να σταματήσει η πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης. Ζητούν, όμως, τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων:

• Τυποποιημένες αξιολογήσεις διαφάνειας
• Προηγμένες τεχνικές παρακολούθησης της σκέψης των μοντέλων
• Προσεκτική επιλογή σχεδιασμού με επίκεντρο την αναγνωσιμότητα

Χωρίς τέτοιες δικλείδες ασφαλείας, η απώλεια ελέγχου είναι ένα ρεαλιστικό σενάριο, όχι επιστημονική φαντασία.

Η τεχνητή νοημοσύνη χωρίς διαφάνεια είναι μια τεχνολογία που λειτουργεί στο σκοτάδι. Όσο ισχυρότερα γίνονται τα μοντέλα, τόσο μεγαλύτερη ανάγκη υπάρχει να διασφαλίσουμε ότι μπορούμε να τα κατανοούμε. Ειδάλλως, διατρέχουμε τον κίνδυνο να χάσουμε τον έλεγχο ενός από τα πιο ισχυρά εργαλεία που έχει δημιουργήσει ποτέ η ανθρωπότητα.