Η NASA ανακοίνωσε την επιτάχυνση του σχεδίου για την κατασκευή ενός πυρηνικού αντιδραστήρα στη Σελήνη έως το 2030, εν μέσω ενός νέου κύματος παγκόσμιου ανταγωνισμού για την κυριαρχία στο Διάστημα. Σύμφωνα με αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, η απόφαση αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία μόνιμης ανθρώπινης παρουσίας στη Σελήνη και στην ενεργειακή αυτονομία μελλοντικών διαστημικών βάσεων.

Ο προσωρινός διοικητής της NASA, Σον Ντάφι, διoρισμένος από την κυβέρνηση Τραμπ, τόνισε την ανάγκη για άμεση πρόοδο, επικαλούμενος τον ανταγωνισμό με Κίνα και Ρωσία, που –όπως δήλωσε– «θα μπορούσαν να επιχειρήσουν να επιβάλουν ζώνες απαγόρευσης πρόσβασης στη Σελήνη».

Παρά το φιλόδοξο όραμα, το σχέδιο συνοδεύεται από προβληματισμούς, λόγω σημαντικών περικοπών στον προϋπολογισμό της NASA για το 2026 – σχεδόν 24% σε επιστημονικά προγράμματα, όπως η αποστολή Mars Sample Return. Η χρονική στόχευση για τοποθέτηση αντιδραστήρα έως το 2030 κρίνεται από ορισμένους ειδικούς ως τεχνικά εφικτή, αλλά πολιτικά και οικονομικά αβέβαιη.

Οι ακραίες συνθήκες στη σεληνιακή επιφάνεια, με εναλλαγές δύο εβδομάδων ηλιοφάνειας και δύο εβδομάδων απόλυτου σκοταδιού, καθιστούν την ηλιακή ενέργεια αναξιόπιστη ως μοναδική πηγή. Η πυρηνική ενέργεια αναδεικνύεται ως η πιο σταθερή και βιώσιμη λύση για συνεχή τροφοδοσία.

«Μια βάση για μικρό πλήρωμα απαιτεί παραγωγή ενέργειας μεγαβάτ. Τα φωτοβολταϊκά απλώς δεν αρκούν», σημειώνει ο Δρ Σουνγκού Λιμ από το Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ.

Η NASA είχε ήδη ξεκινήσει από το 2022 να χρηματοδοτεί σχεδιασμό μικρών αντιδραστήρων, με τρία συμβόλαια αξίας 5 εκατ. δολαρίων το καθένα. Το νέο σχέδιο ζητά πλέον από ιδιωτικές εταιρείες προτάσεις για αντιδραστήρα ισχύος τουλάχιστον 100 κιλοβάτ – αρκετά μικρότερο από μια ανεμογεννήτρια στη Γη, αλλά επαρκές για αρχική εγκατάσταση.

Η κούρσα για τη Σελήνη δεν αφορά μόνο την επιστήμη. Ο ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας και άλλων χωρών έχει λάβει γεωστρατηγικές διαστάσεις. Ορισμένοι επιστήμονες εκφράζουν ανησυχίες ότι η έμφαση έχει μετατοπιστεί από την εξερεύνηση προς τον έλεγχο και την επιρροή.

«Δυστυχώς βλέπουμε επιστροφή στη λογική της Ψυχροπολεμικής εποχής», λέει ο Δρ Σίμεον Μπάρμπερ, ειδικός στη διαστημική επιστήμη. «Η έρευνα κινδυνεύει να περάσει σε δεύτερη μοίρα, πίσω από την εθνική επιβολή και τον ανταγωνισμό».

Η αναφορά του Ντάφι σε ενδεχόμενο «απαγορευμένων ζωνών» παραπέμπει στα Artemis Accords – μια διεθνή συμφωνία του 2020 για κανόνες συνεργασίας στη Σελήνη. Οι ζώνες ασφαλείας γύρω από βάσεις ή υποδομές μπορεί να ερμηνευθούν ως έμμεσες διεκδικήσεις σεληνιακού εδάφους.

Η NASA σχεδιάζει την αποστολή Artemis 3 με επανδρωμένη προσσελήνωση το 2027, αλλά αντιμετωπίζει ήδη καθυστερήσεις. Χωρίς εξασφαλισμένη μεταφορά προσωπικού και εξοπλισμού, η εγκατάσταση αντιδραστήρα χάνει νόημα, λένε ειδικοί.